Yaşadığımız ülkenin adetlerini tanımak, kültürünü algılamak için şüphesiz oldukca önemli. Kendi inancımızla sürekli örtüşmese de şaşırtıcı ve şaşkınlık verici bir data birikimine katkı da olabilirler. Dini unsurlar tüm Avrupa’da görüldüğü benzer şekilde Alman örf ve adetlerinde de sıkça hissediliyor.
Yeni senenin ilk haftasında küçük ufak küçük ufak küçük bir ihtimal dikkatinizi çekmiştir, küçük evlatların mahallelerde bazı evlerin önünde inceden şarkı söylemeleri. Akabinde bazı kapıların üstünde tebeşirle yazılmış örnekse “20 C M B 21” ibareleri…
Bilhassa bu harf ve sayı kombinasyonuna bakıp, “Bu ne ola ki? Belediyenin bir sayaç okumasını kaçırmadık inşallah” diyerek ilerleyen azca kimse duymamışımdır. Açıklamasını duyduktan sonrasında “Hay Tanrı, senelerdir merak eder dururduk.” diyerek gülümseyene de sıkça rastlamışımdır.
Peki, 6 Ocak niçin bazı eyaletlerde resmi dinlence?
Evet, efendim yeni bir tane ile tanışalım: Heilige Drei Könige – 3 Kral Yortusu
Üç Kral Yortusu, Almanya’da Epifani bayramı olarak da geçmektedir. Epifani sözcüğü Yunanca “epiphainein” kelimesinden gelir ve açıklama ya da bildirme anlamına gelir.
Kehanetleri ile İsa’nın doğum yıldızını keşfedip Yahudi Kralı’nın doğumunu müjdelemek ve kutlamak suretiyle yollara düşmüş doğudan gelen 3 asilzade, müneccim, gök bilimciler: Caspar (Gaspar), Melchior (Melkior), Balthasar (Baltazar).
Kimi batılı kaynaklar, ilk 6.yy’da bu üçlünün isimlerine rastlandığından bahsediyor. Bazı Şimal Mezopotamya kaynakları 7.yy’da Urfa’ya yolları düşmüş 12 Kral’dan bahsedip Zerdüşt inançlarına bağlıyor. Doğu kiliseleri ise 3. yy’a işaret ediyor.
Hristiyan mezheplerinde inanış ve adetlerde farklılıklar var. 24 Aralık – 6 Ocak İsa’nın doğum süreci olarak kabul edilmiş.
Katolik ve Protestanlar 6 Ocak’ta doğudan gelen 3 Müneccimin Bethlehem (Beytüllahim) Yıldızı’nı takip ederek çıktıkları gezi sonunda Bebek İsa’yı ziyaret edip hediyelerini vermelerini anıyorlar. Bu hediyeler altın, mür (Myrrhe) ve günnük (Weinrauch – bir çeşit kuru reçine).
Doğu Bizans tarihinde yeri hususi, Türkiye’de daha çoğunlukla birlikte olduğumuz Ortodokslar ise İsa’nın doğumunu ve Noel’i 6 Ocak’ta kutluyorlar. İstanbul’da, İzmir’de, Güney illerinde bazı semtlerde oldukca renkli kutlamalara şahit olanlarınız vardır küçük ufak küçük ufak küçük bir ihtimal. Buyrun bir bakalım euronews’in haberinden: Türkiye’de Ortodoks Ermeniler Noel’i özetlemek gerekirse 3 Kral Yortusu’nu iyi mi kutluyor…
Bethlehem Yıldızı hakkında da oldukca çeşitli inanış ve tespit var. Süpernova yada bir Jüpiter – Satürn kesişmesi olduğuna dair iddialar da bunların içinde.
Sanat, tarih ve mimariyle ilgili olanların dikkatini çekmiştir dini ve İsa ile ilgili figürlerdeki “INRI” ibaresi: Latince “Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum – Nasıra’lı İsa, Yahudiler’in Kralı”. İşte İsa’yı kral kabul etmek de buralardan gelir.
Orta Doğu ve dinler tarihiyle ilgilenenler için okuyacak oldukca kaynak var, burada sözü uzatmayayım. Hedefim bugünlerde oldukca sık duymuş olabileceğiniz “Drei Könige” üzerine genel bir fikir vermek.
6 Ocak Şimal Ren-Vestfalya eyaletinde dinlence günü değildir, yalnız dini bir ayin olarak kutlanır. Bir tek Bavyera, Baden-Wüttenberg ve Sachsen Anhalt’da resmi dinlence.
3 Kral Yortusu adetleri içinde en dikkat çekici unsurlar şunlar diyebiliriz:
- Kiliselerde ve evlerde kurulan Krippe’lere 3 Kral figürü eklenmesi.
- Sternesingen – Çocuk korolarının evlere bolluk dilekleri.
Sternesingen – Yıldızlar Korosu.
(*3*)
Bu bir katolik adedi. Kommunion yapmış çocuklardan oluşan koro grupları kapı kapı dolaşıp, ilahiler ve dualar okuyor, kapılara tebeşirle Caspar, Melchior, Balthasar ve içinde bulunulan seneye ithafla “21 C M B 22“ yazıyorlar. “21” geçen yıl, özetlemek gerekirse 2021, “22” ise yeni yıl, özetlemek gerekirse 2022’i kastediyor. Eve yıl için bolluk ve koruma dileniyor.
Sternesingen, günümüzde her ne kadar bir katolik geleneği olarak sürse de, eskiden bazı bölgelerde çeşitli meslek mensupları da mezhep dışı ananelere dayanarak şarkı söyler, iyi dileklerde bulunup bahşiş toplarlarmış. Günümüzden örnekse baca temizleyiciler, senenin ilk günlerinde geleneksel giysilerini giyip dolaşıyorlar. Yeni yılda pek oldukca dekoratif objede onları figür olarak görmüşsünüzdür. 31 Aralık’ta baca temizleyicisi (Schornsteinfeger) görmenin şans getirdiğine inanılır.
6 Ocak Epifani bayramı ile Noel süreci sonlanıyor, süslemeler toplanıp ağaçlar elden çıkarılıyor.
Bulunduğunuz bölgenin çöp toplama takvimi seyretmek iyi bir fikir olabilir bugünlerde.
2022 güzel sürprizler getiren, dünyada umudu arttıran bir yıl olsun dileklerimle, hepinize sevgiler.