Deprem derzi; büyük genişliğe haiz yapılarla değişik geometrik yapıların belli nokta üstünden bölünüp iki ayrı şekilde çalışmasını temel alan boşlukları ifade ediyor. Deprem derzi yardımıyla yapılardaki düzensizlik yok ediliyor. Büyük ve değişik geometrik şekillerden oluşan yapıların zelzele başta olmak suretiyle titreşim, ısı ve değişik oturma benzer şekilde etkenlerden minimum düzeyde etkilenmesini sağlıyor. Yapıların bir tüm olarak zarar görmesinin önüne geçiyor. Binalara meydana getirilen dilatasyon derzleri, yapının temelden çatısına kadar ayrılıp değişik blokların oluşmasını sağlıyor. Dilatasyon derzleriyle iki ve üstünde blok oluşuyor.
Deprem Derzi Ne İşe Yarıyor?
Deprem benzer şekilde naturel afetlerde en fazlaca büyük binalar etkileniyor. Bundan dolayı büyük binalara zelzele derzi uygulaması yapılıyor. Mühendislik hesaplamalarıyla binaların belirli alanlarına dilatasyon derzi yerleştiriliyor. Uygulama; rüzgar, zelzele kaynaklı tüm sallantıları absorbe eder.
Dilatasyon derzi;
- Zemin oturması,
- Isı genleşme,
- Büzüşme,
- Deprem,
- Titreşim kaynaklı olarak binada meydana gelebilecek tüm çatlakları engeller.
Binaların statik kuvvetleri için dilatasyon derzleri dirimsel öneme haizdir. Uygulama binaları; temelden başlayıp çatıya kadar ulaşır. Düşey ve yatay iki değişik bölümlerden oluşur.
Deprem Derzi Özellikleri Nedir?
Deprem derzleri, bina içinde gerilme benzer şekilde durumlara yol açmadan direkt genişleme ile termal daralmaları sağlar. Güvenli şekilde değişik inşaat malzemelerinin büzülme ve genleşmesini absorbe eder. Titreşimleri emme benzer şekilde özelliği de vardır. Bununla birlikte depremden kaynaklı meydana gelen toprak hareketlerini binaya zarar vermeyecek şekilde etkisiz hale getirilmesi için tasarlanmıştır.
Deprem derzleri yalnız binalarda kullanılmaz. Demiryolu rayları, köprü, boru sistemleri kesişim araları ve kaldırım döşemelerinde de kullanılıyor. Gerilmelere dayanıklılık için genleşme derzleri yapılarda kullanılır. Deprem derzinde kullanılan malzemelerin özellikleri şu şekilde ele alınabilir;
- Titreşimi emer,
- Depremlerden dolayı meydana gelen harekete izin vererek zararın minimuma inmesini sağlar,
- Yapı malzemelerinde ısı kaynaklı büzülme ve genleşmeleri absorbe eder,
- Parçaların bir arada tutulmasını sağlar,
Sıkça Sorulan Sorular
Deprem derzi ile ilgili en dört gözle beklenen soruları cevapladık:
1. Deprem Derzi Kaç santimetre?
Deprem derzi 6 m yükseklikli yapılarda 3 santimetre’den azca olmaması gerekiyor. Her 3 metre yükseklikte 1 santimetre’lik derz ilave ediliyor. Binaların çatı, temel, duvar ve döşemelerine zelzele derzi uygulanır.
2. Dilatasyon Derzi Kaç Metrede Bir Atılır?
Dilatasyon derzinin kaç metrede bir atılacağı Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği tarafınca belirlenmiştir. Bırakılması gereksinim duyulan minimum derz boşluğu 6 m yüksekliğe kadar minimum 30 mm’dir. Her 3 metrede minimum 10 mm eklenmiş olur.
3. Temelde Dilatasyon Olur mu?
Dilatasyon uygulaması hem döşeme hem de temel alanlara yaygın olarak uygulanıyor. Ek olarak bloklara uygulanması da mecburidir.
Sizlere büyük binalarda kullanılan zelzele derziyle ilgili bir rehber hazırladık. Isterseniz Deprem Riski Sorgulama Nasıl Yapılır? başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
Perde Beton Nedir? Depreme Karşı Dayanıklı mıdır?
Perde beton, fazlaca eski dönemlerden bu yana yapı malzemesi olarak kullanılıyor. Bu yapı malzemesi; güçlü yanal rüzgar ve sismik kuvvetlerin tesiri altında kalma ihtimali yüksek olan fazlaca kattan oluşan yapılarda bir oldukça süre kullanılıyor.
Çelik Yapı Sistemleri Nedir? Avantajları ve Dezavantajları Nedir?
Çelik yapı sistemleri; değişik şekil ve boyutlardaki çelik bileşenlerin kaynak, perçinleme, vidalama vb. uygulamalarla birbirine bağlanmasıyla oluşur.