Almanya’da yiyeceklerimizin mümkün olduğunca organik, leziz ve ucuz olmasını istiyoruz. Her geçen gün daha fazlaca kişi, satın almış olduğu gıdadan güvenli olmak istiyor. Iyi mi üretildiğini, katkı maddesi olup olmadığını yada besin içeriğini araştırıyor. Almanya’da bio ürünler markette bulunmuyorsa direkt üreticiden, çiftlikten yada ekolojik ziraat ürünü satan yerlerden satın alınabiliyor.
Markette paketlenmiş gıdaların üstünde logoların yada mühürlerin bulunduğunu görüyoruz. Peki Almanya’da bu logo ve mühürler ne anlama geliyor?
Bio (Organik)
Gıdalar; üretim, işleme, depolama ve etiketleme işlemleri esnasında organik tarıma ilişkin Avrupa Birliği’nde geçerli olan yasal düzenlemelere uyulması halinde Bio adını alırlar. Almanya’da bio ürünler, yerel pazarların yanında süpermarketlerde de oldukça yaygındır.
Avrupa Birliği Bio Logosu (EU-Bio)
Almanya’da bio ürünler hangi şartları sağlar?
Almanya’da bio ürünlerin belirli şartları sağlaması gerekir. Bio ürünlerde:
- Pestisit bulunmaz.
- Bileşik gübre kullanılmaz.
- Hayvan haklarını savunur.
- Toprağı, havayı, suyu korur.
- Biyoçeşitliliğin korunmasına destek sağlar.
- Genetiği değiştirilmiş ürünleri kullanmaz.
Almanya’da Bio ürünler %100 Bio mudur?
Almanya’da bio ziraat ve gıda üretimi, üretimin tüm aşamalarında izlenir ve denetim edilir. Bu vazife, devlet onaylı Bio denetim kuruluşları tarafınca yerine getirilir. Mevzuat hükümlerini yerine getiren üretici ve firmalar ürünlerini BİO olarak satma hakkına haiz olurlar.
Ilke olarak, tarımsal ürünlerin %100’u organik tarımdan gelmelidir. Katı kurallarla düzenlenmiş istisnalar olabilir. Ürünün içinde Bio kalitesinde olan bir bileşen bulunmuyorsa, bu bileşenlerin %5 kadarı geleneksel kalitedeki ürünlerden tedarik edilebilir. Almanya’da organik ürünlerlerin %95’i Bio standartlarını karşılamalıdır. Üründe kullanılan su ve tuz için organik özellik aranmaz.
Bio özelliğe haiz diğeri bazı logolar
Birçok süpermarket zinciri son yıllarda kendi organik gıda markalarını geliştirmiştir. Sözgelişi REWE BİO, EDEKA-BİO, Aldı ve Lidl şeklinde indirim marketlerin de kendi organik markaları vardır.
Bölgenizdeki organik ürün satan çiftliklerin, küçük işletmecilerin listesini BioC sitesinden adresinde bulabilirsiniz.
Almanya’da bio ürünler niçin pahalı?
Bu ürünlerde kimyasal gübre ve böcek ilaçları kullanılmadığı için daha azca hasat olur. Ürün yetiştirmedeki emek daha fazladır. Diğeri yetiştiricilere bakılırsa organik ziraat icra eden ziraatçi sayısı daha azdır. Dolayısıyla üretim de daha azdır. Tüm bu maliyetler fiyata yansır.
Fairtrade
Adil tecim diye dilimize çevirmek yanlış olmaz sanırım. Fairtrade logosu, ürünün üretiminde vazife alan kişilerin uygun koşullarda çalıştığını ve adil ücret aldığını gösterir. Ek olarak çevre dostu üretime de önem verilmektedir.
Fairtrade logosu ile üretilen bir ürünün yararları şöyledir;
Sektördeki standart ücretlere bağlı kalmış olarak ve yasal asgari ücretler dikkate alınarak üretim yapılır.
Temel toplumsal haklara uyum sağlanır.
Çocuk işçilein çalıştırılası yasaktır.
Pestisit kullanımını denetim eder.
Nutri score
Nutri Score doğrusu beslenme skoru, satın almak istediğiniz bir hazır gıdayı besin içinde ne olduğu açısından değerlendirmenize destek sağlar. Genel olarak Beslenme Skoru ile ilgili bilinmesi gerekenleri şöyleki özetleyebiliriz:
Beslenme Skoru, besin etiketi okumak istemeyenler için, bir bakışta ergonomik olarak besin karşılaştırması hayata geçirmeye yarar.
Puanlamada A en yüksek, E ise en düşüktür. A ve B Skoruna haiz gıdalar diğerlerine bakılırsa daha oldukça meyve, sebze, protein yada lif içermektedir. Tam tersi olarak C, D ve E skoruna haiz gıdaların diğerlerine bakılırsa daha oldukça şeker, doymuş yağ, tuz ve fazla enerji içerdiğini söyleyebiliriz.
Beslenme skoru, hazır gıdaları “sağlıklı” yada “sağlıksız” olarak ayırmak için değildir A skoruna haiz bir ürün sağlıklı bir ürün olmayabilir. Sözgelişi A skoruna haiz bir pizza, E skoruna haiz diğeri bir pizzaya bakılırsa besin içinde ne olduğu açısından daha avantajlı olabilir. Şu demek oluyor ki daha fazlaca sebze, daha azca yağ vb. içerebilir. Bir tek buradan yola çıkarak pizzanın sağlıklı bulunduğunu söyleyemeyiz.
Her üründe beslenme skoru bulundurulması zorunluluğu yoktur. Bu durum Almanya’da firmaların kendi isteğine bırakılmıştır.
Besin etiketi okumak, Beslenme Skoru’na bakılırsa daha güvenilirdir. Bir tek pizza örneğinden devam edersek, satın almak istediğiniz pizzayı bir tek fiyatına bakılırsa değil, Beslenme Skoru’na bakılırsa tercih etmek nispeten daha iyi bir seçimdir.
MSC (Marine Stewardship Council)
Bu etiket balık ve deniz ürünlerini korumak için internasyonal bir teşkilat tarafınca geliştirilmiştir. Amaç, çevre dostu balıkçılık şekillerinin geliştirilmesini sağlayarak, aşırı avlanmayı önlemek, deniz ekosisteminin yok edilmesini engelleyerek sürdürülebilir balıkçılığı desteklemektir.
Bir tek son zamanlarda bilhassa dünyada ses getiren bir belgesel sebebiyle, sürdürülebilir balıkçılık yetkisine haiz firmalara dair çeşitli iddialar ortaya atılmıştır.
V logosu (Vejetaryen ve vegan)
Vejetaryen yada vegan beslenenlerin gıda seçimini kolaylaştırmak için geliştirilen logolardır.
Hayvanlardan elde edilmeyen ürünler vejetaryen olarak kabul edilir.
Vegan logolu ürünler hayvansal kaynaklı olmadığı şeklinde hayvanlardan elde edilmiş süt, yumurta, bal şeklinde gıdaları da içermez.
Glutensiz yiyecekler ve ilgili logo
Gluten, bazı tahıllarda (buğday, arpa, çavdar, irmik vb.) organik olarak bulunan bir proteindir. Bazı hastalıklarda yada glutenin vücut tarafınca tolere edilemediği durumlarda glutenin rejimden çıkarılması doğrusu glutensiz beslenme önerilir.
Glutensiz logosu 20mg/kilo‘ dan daha azca gluten içeren, doğrusu yasal olarak glutensiz kabul edilen ürünleri tanımlar. Gluten içermeyen ürünlerde bu logonun bulunma zorunluluğu yoktur.
Son olarak, Almanya’ya kısa sürede geldiyseniz Almanya’da Market Alışverişi başlıklı yazıma da göz atmanızı tavsiye ederim.
Uzman Diyetisyen Sezen Yavuz