Alman Karnavalı, 11.11.’de saat tam 11:11’de resmen başlıyor. Ren nehri çevresinde oluşmuş Rheinland bölgesi Karnaval kutlamaları, 2015 yılından beri Unesco’nun gelenek ve göreneklere yönelik oluşturduğu kültür mirasları sıralamasında yerini almakta. Almanya’da Karnaval, Köln, Düsseldorf ve Mainz civarlarında hususi bir coşkuyla kutlanıyor.
Bu yıl de Pandemi sebebiyle ne yazık ki, büyük şehir geçitleri ve pek fazlaca program iptal edildi ya da değişikliğe uğradı. Biz, vuslat yakındır diyerek, renkli günlerden bahsedelim burada.
Bazıları, köklerini ortaçağdaki geleneklere dayandıran, bir fazlaca, yüzyılı aşkındır süregelen karnaval dernekleri, bu zamanda kolları sıvıyor. Çeşitli gösteriler, partiler, geçitler sıraya giriyor. Sahne programlarının yer almış olduğu hususi partiler Sitzung (oturum) diye tabir ediliyor. Çoğuna yer bulmak için fazlaca evvelde rezervasyon şart, biletler acil tükeniyor. Bazılarının tutarları da hatırı sayılır cinsten. Fiyakalı bir kostümle katılmak da elbet bu işin en vazgeçilmezi.
Karnaval sürecinin sonuna doğru kutlamalar ve programlar hızını arttırıyor.
Son Perşembe, eğlencelerin doruğu sayılırsa, yaşasın dişi enerji. Bu geceye Altweiberfastnacht diyorlar – “Öncesiz karılar gecesi” diye çeviriyorum bendeniz. En yaygın tane, hanımefendilerin karşılarına çıkan adamların kravatlarını asla acımadan kesmesi. Bu sepeble o gün, işi bilen erkekler gözden çıkardıkları kravatlarını takıyorlar. İşi bilip, işe gitmeyenler de esprinin bir parçası olmak için bir kravat uyduruveriyorlar bu gün için.
Alman Karnavalı, bir Pazartesi ile final yapıyor. Rosenmontag, bendenizin çevirisi ile “Güllerin Pazartesi”. Şehir merkezindeki büyük geçitle şatafat son buluyor. Politik ve toplumsal mevzulara dair çeşitli temalara gore tasarlanmış, eleştiri ve hiciv içeren dekor, kostüm ve sloganlarla bezenmiş dikkat çekici araçlar peş peşe geçerken izleyenlere şekerlemeler atıyorlar. Tamamımız kostümlü. Şakalar gırla. Çocuklar en fazla şekerlemeyi kim toplar telaşında, gelen geçene “Kamelle! Kamelle!” diye seslenmekte. Coşku naraları yükselmekte: “DüsseldorferHellau!”. “KölscheAlaaf!”
Kamelle, her yerde adı üstünde “şekerleme“. Lakin Hellau ve Alaaf haykırmalarına dikkat. Düsseldorf’da Hellau, Köln’de Alaaf! Aman diyeyim, bir dil sürçmesi epey dikkat çekip, adaba fazlaca ters kalıp, tepki bile oluşturabilir.
Alkollü olmak, hatta birazcık kaçırmış olmak yadırganmıyor bu günlerde. Eğer eğer eğer eğer eğer olmazsa olmaz lezzet ise “Berliner”, içi reçelli, üstü şekere bulanmış kızarmış mayalı pofuduk bir hamur harcı harcı harcı harcı harcı harcı işi. Sevgili Betül fazlaca keyifle okuduğum yazısında kapsamlı değinmişti Berliner’e.
Alman Karnavalı değişik adlar alıyor
Köln’deki isimlerinden biri KölscheFastelovend – kelimenin tam tercümesi “Oruç’tan önceki akşam”. Gene Köln’de “Schull– un Veedelszöch” tabirini duyarsanız, bölgesel lehçe bu, şu demek oluyor ki “Schule– undViertelzüge”. Veedel şu demek oluyor ki Viertel, yalnız Köln’de kullanılan bir kelime. Benim tercümemle “Mektep ve Mahalle Geçidi”, Köln’de Altstadt güneyinde son Pazar günü gerçekleşiyor.
Münih’te Fasching kutlamaları yapılıyor.
Güneye indikçe Schwabenland taraflarında, “SchmotzigenDonnerstag”, “Rußigen Freitag” isimlerini duyanlarınız olmuştur. Oruç zamanına girmeden meydana getirilen hayvan kesimlerine ithafla Perşembelere yörenin lehçesiyle “schmotzigen – kirli”; Cumalara da, evlatların maskaralık olsun diye yüzlerine sürdükleri baca islerine dair “rußigen – isli” diyorlar. Organik suratına eğlencesine kara renginden dolayı böğürtlen reçeli devam eden de var. O süre günün adı “BromigenFreitag – böğürtlenli Cuma” oluveriyor. Bazı adlar de çiçekleniyor: “Tulpensonntag -Lalelerin Pazarı”. Bavyera’da meşhur “Veilchendienstag – Menekşelerin Salısı” kutlamaları oluşuyor.
Rio’daki en şaşaalı karnaval kutlamaları, Cuma akşamı; meşhur Mardi Gras’nın zirvesi Salı, Venedik 6 Ocak’ta başlıyor şenliklere.. Hepsi son buluyor Aschermittwoch’da, şu demek oluyor ki Kül Çarşambası’nda…
Karnavalın sonunda bir meydanda buluşuluyor. Tüm taşkınlıkların ve itirafların peşinden bir günah keçisi ezelden bellidir. Kukla “Hoppeditz“. Parodilerde adı çoğunlukla geçen bu kukla yakılır ve günahlar kül olur. Ta ki Hoppeditz sonraki 11. Kasım’da tekrardan canlanana kadar..
Hoppeditz karakteri Düsseldorf’ta 2019 senesinde Tom Bauer tarafınca canlandırılıyor. Tam 11.11 tarihinde Düsseldorf şehrindeki yetkililere ve karnaval katılımcılarına en “aptalca” ayaklanma kanununu okuyor. Foto: Melanie Zanın
Alman Karnavalı süresince Aschermittwoch ve Oruç
Karnaval, insanoğlunun kendinden büyük görmüş olduğu olay ve olgulara karşı kendini koruma ve protesto denemeleriyle güç arayışına dair gelişmiş bir gelenek. Mezopotamya’da 5000 yıl öncesinden benzer kutlamalardan bahseden kaynaklar var. Eski pagan inanışlarında yeri olsa da dini ritüellerle ilgisi yok. Alman Karnavalı, Aschermittwoch’un başlangıcı ile sonlanmış oluyor.
“Aschermittwoch” ile Hristiyan dininde anlamı olan bir dönem başlıyor: Paskalya’ya kadar devam edecek 40 günlük “Oruç” zamanı.
“Kül Çarşambası” günü, Paskalya’dan tam 40 gün ilkin başlamış olan Oruç ile Karneval’ın bitiş tarihinin geleneksel olarak belirleyicisi.
Ortodoks mezhebinde Oruç, Pazar Gecesi / Pazartesi başladığı için Aschermittwoch yoktur.
Hristiyan Oruç’u nefsin terbiyesi esasına dayanıyor. Uygulamalarda çeşitlilik var. Teologlar, ruhaniler, fazlaca dindarların durumu başkalık gösterebiliyor. Aralarında yalnız ekmek ve sıvı gıda ile beslenmek şeklinde katı oruçlara yönelenler var. Dindarlar, bir fazlaca süre, kendilerince, vazgeçmenin kolay olmayacağı şeyleri belirleyip, 40 gün süresince bunlardan uzak duruyorlar. Örnekse tatlı, çikolata, alkol, v.b. Organik Karnaval esnasındaki alkol ve şekerleme ifradından sonrasında o denli da mantıksız bir perhiz olmayabilir bu.
Günün sonunda amaç, çoğumuz kendine gore, nefsini tutsun, şükretsin, kadir kıymet öğrensin.
Aschermittwoch – Kül Çarşambası
Peki kül nereden geliyor?
Burası teolojinin mevzu alanı, meraklısına fazlaca kabaca şöyleki: İnananları, İsa’yı, Kudüs’e girmiş olduğu Pazar günü (Paskalya’daki Palmsonntag) palmiye yapraklarını sallayarak selamlamışlar. O zamanlar palmiye mukaddes sayılıp, yaşam ve zafer simgesi olarak kabul ediliyor. İsa o gün yakalanıyor, peşinden yaşananlar bildiğiniz acıklı İsa’nın Çilesi hadisesi (Passion Jesu). Kül, işte o Pazar günü yakılan palmiyelerin küllerine atıf. Aschermittwoch’da, kilisedeki ayinin peşinden alna külden çizilen haçın, koruyucu, iyileştirici etkisine inanmak ve kutsanmak amaçlanmış. İslam’da kurban kanını alna sürmek de benzer anlam ihtiva eder.
“PolitischeAschermittwoch” Kül Çarşambası’nda PolitikArena
Bana, bu güne dair en acaip gelen gelenek ise hep “politischeAschermittwoch” olmuştur.
Büyük siyasal partiler bölgesel ve bölgesel toplantılar organize ediyorlar ve buralarda oldukça sert bir uslupla politik konuşmalar, karşılıklı atışmalar oluyor.
Özetlemek gerekirse bir nevi “truthtoughtold – gerçeklerin en bodoslama hali”.
Rahatlama, dışa vurum, sınırları zorlama, protesto ve tüm bu taşkınlıklara nükteyle, en önemlisi hoşgörüyle yaklaşımın kutlaması Karnaval.
Hepinize keyifli bir Karnaval hafta sonu dilerim.
Benden: DüsseldorferHellau
————-
Kostüm Köln ve Düsseldorf’taki en büyük kostüm mağazası Deiters’dır, fazlaca seçenek sunar. Online satışı da var elbet.