İki kıta sahanlığı birbirine sürtündükten sonrasında zıt yönlerde hareket etmeye adım atar. Bunun sonucunda meydana gelen yapılar; fay ya da kırık olarak isimlendirilir. Kırıkların uzunluklarına nazaran katman kısımları iki ayrı blok olarak yer değiştirir.
Yer kabuğunun meydana geldiği levhaların hareketleri sonucu sıkışma ve gerilmeler yaşanır. Bu sıkışma ve gerilmeler, enerji birikimine sebep olur. Enerjiler süre içinde ortaya çıkarak hareketlenir. Hareketli kısımlar, fay olarak adlandırılır. Fayın yer almış olduğu alanlarsa fay hatlarıdır.
Fay Hattı Neden Hareket Eder?
Levhaların birbirleriyle sürtündüğü sırada faylar büyük kütleler içinde kalır. Büyük kütlelerin içinde kalan fayların zayıf noktaları zorlanmaya adım atar. Zorlanmanın sonucunda gerilme enerjisi birikir. Hem zorlanma hem de sürtünmenin etkisiyle kısa zamanda oldukca şiddetli hareket ve kırılmalar meydana gelir. Böylelikle fay hatları hareketlenmiş olur.
Fay hatlarının sürtünmesi ve zorlanmasıyla kısa süre içinde oldukca şiddetli hareketlenme ve kırılmaları ortaya çıkarır. Meydana gelen ilk harekete zelzele denir. Şiddetli sarsıntı sonucunda alandaki yer kabuğunun diğeri kısımları da kırılarak artçı depremlere niçin olur.
Fay Hattı Türleri Nedir?
- Ters Atılımlı Fay
- Doğrultu Atılımlı Fay
- Verev (Oblik) Atılımlı Fay
- Düzgüsel Atılımlı Fay
1. Ters Atılımlı Fay
Düşey atılımlı fay türleridir. Fay düzlemi süresince eğim yönünden ters yöne doğru hareket eder. Bloklar birbirlerine yaklaşır vaziyettedir.
2. Doğrultu Atılımlı Fay
Yeryüzünde 90 dereceye yakın şekilde dik olarak doğrultu atılımlı faylar konumlanır. Yer içine hafifçe şekilde eğimlenir. Bir tek yatay atımın meydana getirdiği yanal atılımlı faylar diye bilinmektedir. Doğrultu atılımlı faylar; atılımları kapsamında sol yada sağ yönlüdür.
3. Verev (Oblik) Atılımlı Faylar
Fay düzleminde meydana gelen hareketin yatay ve düşey yönde olduğu faylara verev (oblik) atılımlı faylar denir.
4. Düzgüsel Atılımlı Fay
Düzgüsel atılımlı faylarda fay düzlemlerinin bir kısmında blok yükselir. Diğeri kısmındaysa fay düşüp alandan uzaklaşır. Düzgüsel atılımlı faylarda hareketler göreceli gelişmeye adım atar. Diğeri ifadeyle blok yükselirken diğeri taraf durur. Bununla birlikte bir taraf yerindeyken diğeri yanda düşmeye adım atar.
Sıkça Sorulan Sorular
Fay hattı ile ilgili en oldukca dört gözle beklenen mevzuları şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Kaç Çeşit Fay Hattı Vardır?
Fay hattı, 4 çeşitten oluşuyor. Bunlar; ters atılımlı fay, doğrultu atılımlı fay, velev (oblik) atılımlı faylar ve düzgüsel atılımlı faylardır.
2. Dünyanın En Büyük Fay Hattı Nereden Geçiyor?
Dünyanın en büyük fay hattı; San Andreas Fay Hattı, Kaliforniya süresince 1.200 kilometreye uzanan kıta dönüşüm fayı olarak bilinir. Şimal ABD levhası ve Pasifik levhası içinde tektonik sınırı oluşturmaktadır. Sağ yanal atılımlı fay olarak biliniyor.
3. Fay Hattı Neye Sebep Olur?
Yer kabuğunu gerçekleştiren levhaların hareketleri sonucunda sıkışma ve gerilmeler oluşuyor. Yer kabuğundaki bazı yerlerde yüzyıllarca enerji birikir. Bu enerjiler süre içinde ortaya çıkar. Yer kabuğu üstündeki hareketli kısımlar fay hattı şeklinde ifade edilebilir.
Yazımızda fay hattıyla ilgili sizlere detaylı bir rehber hazırladık. Isterseniz MTA Diri Fay Hattı Sorgulama Iyi mi Yapılır? yazımızı da okuyabilirsiniz.
Türkiye Güncel Diri Fay Haritası Yayınlandı: Hangi İller Risk Altında?
6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli olmak suretiyle meydana gelen iki büyük zelzele 10’dan fazla şehrimizde büyük yıkıma yol açtı.
Türkiye’de Zelzele Riski En Yüksek İller
Türkiye, zelzele kuşağında konumlanan bir ülkedir. Bundan dolayı de belirli dönemlerde ciddi depremler yaşanabiliyor. Büyük yıkımların söz mevzusu bulunduğunu da söyleyebiliriz.