Endemik ne demek sorusunun yanıtını arayan kişiler için detaylı bir yazı hazırladık. Hazırlamış olduğumuz yazıya göz atarak söz mevzusu kelimenin ne anlama geldiğinin yanı sıra Türkiye’deki endemik nebat türleri hakkında da informasyon sahibi olabilirsiniz.
İnternette gezinirken, tv izlerken ya da bir dost ortamında endemik kelimesi ile karşılaşmış olabilirsiniz. Bu kelimenin iki değişik anlamı mevcut. Hazırlamış olduğumuz yazıda iki anlama da değineceğiz. Peki, endemik nedir?
Endemik Ne Demek?
Endemik kelimesi Türk Dil Kurumuna (TDK) nazaran iki değişik anlamda kullanılıyor. Endemik, yalnızca bir bölgede yetişen nebat ya da yaşayan hayvan anlamına geliyor. Söz mevzusu kelimenin diğeri anlamı ise belirli bir bölgede salgın olmaksızın sık görülen hastalıktır.
Endemik grubunda yer edinen bitkiler ve hayvanlar, yer almış olduğu bölgenin ekolojik şartları sebebi ile bir tek belirli bir bölgede yetişir yada yaşar. Dolayısıyla bu canlılar, dünyanın değişik yerinde yaşayamaz ve yetişemez.
Belirli bir coğrafi alanda, popülasyonda yada bölgede bulunan canlılar yada hastalıklar endemiktir. Belirli bir bölgede sürekli olarak endemik bir hastalık mevcuttur. Örnek olarak AIDS hastalığı Afrika’nın bazı bölgelerinde endemiktir.
Pandemi, epidemik ve endemik sözcükleri bir fazlaca süre bulaşıcı hastalıklarla ilgili olarak kamuoyunun dikkatini çeker. Bu kelimelerin her ne kadar aynı anlamlara geldiği düşünülse de değişik anlamları vardır. Bu mevzuda koronavirüs örneğini verebiliriz.
COVID-19, 2019 yılının sonlarında Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıktı. İlk etapta epidemik olan koronavirüs, o şehirdeki insanoğlu içinde süratli bir halde yayıldı. Sıkı karantina önlemlerine rağmen halk sağlığı uzmanları, SARS-CoV-2’yi denetim edemedi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2020 yılının mart ayında koronavirüsü bir pandemi duyuru etti. Şu demek oluyor ki COVID-19 dünyanın dört bir yanına yayıldı. Bir yıl sonrasında koronavirüs hâlâ devam ediyordu. 2021 yılının başlarında ankete katılan araştırmacıların averaj olarak yüzde 90’ı süre içinde endemik hale geleceğini öngördü.
Değişik bir deyişle, oldukca sayıda araştırmacı, koronavirüsün tamamen ortadan kaldırılmayacağını, bunun yerine dünyanın çeşitli yerlerindeki belirli popülasyonlar içinde devam edeceğini düşünüyor.
Türkiye’deki Endemik Bitki Türleri Neler?
- Ters Lale
- Muş Lalesi
- Kapadokya Soğanı
- Kazdağı Göknarı
- Anadolu Sığla Ağacı
- İstanbul Kardeleni
- Ankara Çiğdemi
- Sarı Meyan
- Ankara Karanfili
- Sevgi Çiçeği
Yukarıda Türkiye’deki endemik bitkilerin 10 tanesi içeriyor. Listede bulunan bitkilerin detaylarına aşağıdan göz atabilirsiniz. Ek olarak nebat tanıma programları kullanarak çevrenizdeki bitkiler hakkında informasyon sahibi olabilirsiniz.
Ters Lale
Soğanlı bitkiler familyasından olan Ters Lale, Anadolu coğrafyasına ilişik endemik bir bitkidir. Boynu bükük bir yapıya haiz olan nebat bir fazlaca süre 1000-3000 metre yükseklikte yetişir fakat düşük rakımlı yerlerde de ısı açısından uygun ortam sağlandığı takdirde yetiştirilebilir.
Muş Lalesi
Uzun yapraklara haiz olan bitkinin üstünde yalnızca bir tane çiçek bulunur. Çeşitli renklerde bulunan Muş Lalesi, nisan ayının sonlarına doğru ve mayıs ayının başlangıcında çiçek açar. Bitkinin yalnızca 15 günlük ömrü vardır. Muş Lalesi, bu 15 günlük süre zarfında görkemli bir görünüm oluşturur.
Nesli Tükenmiş Olan 15 Hayvan
Averaj 4,5 milyar yaşlarında olan gezegenimiz de geçmişten günümüze birçok canlı bulunmaktaydı. Kimi canlılar zamanı karanlık sayfalarına gömülürken kimi canlılar ise halen izini devam ettirmektedir.
Kapadokya Soğanı
İlk etapta mor ve pembe tonlarına haiz olan yalnız olgunlaştığı takdirde beyaza dönüşen Kapadokya Soğanı’nın boyutu 40 santimetreye kadar ulaşabiliyor. Yaz mevsiminde çiçek açan nebat bir fazlaca süre 900-1400 metre yükseklikte yetişir.
Kazdağı Göknarı
Çamgiller familyasından olan nebat, isminden de anlaşılacağı suretiyle yalnızca Kazdağı’nda yetişir. Boyutu 30 metreye kadar ulaşabilen Kazdağı Göknarı’nın tomurcuklarında yoğun olarak reçine bulunur. Gölgeye dayanıklı olan nebat süratli bir halde büyüyebilir.
Anadolu Sığla Ağacı
Altingiaceae familyasından olan Anadolu Sığla Ağacı, Batı Akdeniz ve Güney Ege bölgelerinde yetişir. Uzunluğu 20 metreye kadar ulaşan nebat nemi, suyu ve sıcağı sever. Bitkinin çiçekleri mart yada nisan ayında açar. Meyveler ise kasım ya da aralık ayında olgunlaşır.
İstanbul Kardeleni
Nergisgiller familyasından olan nebat isminden de anlaşılacağı suretiyle yoğun olarak İstanbul’da yetişir fakat Bursa, Bolu, Kocaeli ve Kırklareli’de de bulunur. Ocak ve nisan aylarında çiçek açan nebat Kayın ve Göknar ormanlarının çevresinde rastlanır. Bitkinin rengi ise beyazdır.
Ankara Çiğdemi
Haiz olduğu sarı renk ile dikkat çeken Ankara Çiğdemi süsengiller familyasındandır. Türkiye’deki endemik bitkilerden bir tanesi olan Ankara Çiğdemi, şubat ve nisan döneminde çiçek açar. 1000-1600 metre yükseklikte yetişen nebat, İç Anadolu ve Kuzeybatı bölgelerinde görülür.
Sarı Meyan
Baklagiller familyasından olan Sarı Meyan adlı nebat, sarı renge haiz olduğundan dolayı “Eber Sarısı” olarak da bilinir. 1982-1983 yıllarında keşfedilen bitkinin çiçekleri mayıs ayında açar. Sarı Meyan adlı bitkinin doğada kısa süre içinde yok olacak türler içinde olduğu biliniyor.
Yalnızca Afyonkarahisar’ın Çay ilçesine bağlı Eber beldesinde yetişen bitkiyi koparan kişilere para cezası veriliyor.
Ankara Karanfili
Karanfilgiller familyasından olan Ankara Karanfili, yaz mevsiminde çiçek açar. Haiz olduğu pembe renk ile dikkat çeken nebat deniz seviyesinden 1700-1800 metre yükseklikte yetişir. Bir fazlaca süre Batı Karadeniz bölgesinde ve Ankara ilinde görülen bitkinin çiçeklerinde 5 taç yaprak bulunuyor.
Sevgi Çiçeği
Dünya Doğayı Koruma Birliği kriterlerine nazaran “Oldukça Tehlikede” kategorisinde yer edinen Sevgi Çiçeği, Gölbaşı ve çevresinde görülür. Pembe, kırmızı ve beyaz renklerinin yer almış olduğu nebat, endemik bitkiler arasındadır.
Balıklar Su İçer mi? Balıklar Uyur mu?
Yaşam kaynağımız su her insanoğlunun gereksinimleri içinde yer almıştır. Öyleki ki birkaç gün su içemiyor olsak ciddi sıkıntılar yaşamaktayız.
Bu yazı ile endemik nedir ve Türkiye’deki endemik nebat türleri neler sorularını yanıtladık. Mevzu ile ilgili düşüncelerinizi aşağıda yer edinen yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı dikkatsizlik etmeyin.