2015 senesinde Nobel Kimya Ödülü’nü alarak Türkiye’nin gündemine oturan Aziz Sancar’ın yaşamı pek fazlaca kişi tarafınca merak ediliyor. Meşhur doktor ve akademisyenin kimya alanında yapmış olduğu emek harcamalar ise dünya genelinde ses getirmeyi başarıyor.
Yurt haricinde eğitim görmek isteyen gençlere elini uzatan Sancar’ın Nobel’e kadar uzanan başarı dolu yaşam öyküsünü sizin için kaleme alıyoruz. İşte, Nobel Kimya Ödülü’nü alabilen ilk Türk bilim insanının öyküsü!
Matematik Dünyasının Duayeni Leonhard Euler Kimdir?
Leonhard Euler, matematiğe kazandırdığı fazlaca sayıda kavramla alanında devrim yaratmıştır. 18.yy’ın en popüler matematikçileri içinde yer edinen Leonhard Euler’e meslektaşları “canlı çözümleme” lakabını takmıştır.
Aziz Sancar Kimdir?
Mardin’de Savur ilçesinde dünyaya gelen Sancar’ın doğum zamanı 1946 olarak biliniyor. Doğrusu şu anda kendisi 77 yaşlarında. Orta gelir düzeyindeki 8 çocuklu bir ailenin 7. evladı olduğu biliniyor. İlkokul ve lise sürecini Mardin’de tamamlamış. Bu zamanda geleceğe dair imgesel ise futbolcu olmakmış.
Lise son sınıfta bu hevesinden cayan Sancar üniversite için İstanbul’a gitmeye karar veriyor. Lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde tamamlayarak 1969 senesinde üniversiteden mezun olup yüksek lisans ve doktora için ABD’nın yolunu tutuyor.
Dallas Teksas Üniversitesi’nde doktora icra eden Sancar’ın eşi Amerikalı. Gwen Boles Sancar isminde biyokimya profesörü ile evlendikten sonrasında kendisi de hem Türk hem de Amerikan vatandaşı oluyor.
Çift olarak Türkiye’den ABD’ye okumak için gelen öğrencilere destek olmak amacıyla Aziz & Gwen Sancar Vakfı’nı kuruyorlar. Şimal Carolina eyaletinde bu vakfa bağlı ‘Carolina Türk Evi’ isminde bir öğrenci misafirhanesi mevcut.
Aziz Sancar’ın Başarıya ulaşmış Kariyerinin Öyküsü
1963 senesinde giriş yapmış olduğu İÜ Tıp Fakültesi’nden 1969 senesinde ikincilik derecesi ile mezun olmuş. Memleketindeki bir esenlik ocağında iki yıl süresince doktor olarak çalışıp arkasından NATO-TÜBİTAK Bursu’nu almaya hak kazanmış.
Bu burs ile ABD’deki en üst seviyedeki tıp kurumlarından olan Johns Hopkins Üniversitesi’ne kabul edilmiş. Bir tek bu aşamada Sancar’ın bazı uyum sorunları yaşayarak Türkiye’ye geri döndüğü biliniyor.
Eğitimine devam etmek istediğinde ise Dallas Teksas Üniversitesi’nin yolunu tutuyor. Bu kurumda moleküler biyoloji proframına katılarak ‘fotoliyaz’ isminde bir emek verme yapıyor.
Danışmanı Claud Stanley Rupert ile birlikte yapmış olduğu bu çalışmada klonlanan bir geni DNA’yı onarmak için kullanabileceklerini keşfediyorlar. Bu gelişme Sancar’ın hayatında bir dönüm noktası oluyor.
1977 senesinde yüksek lisans ve doktorasını tamamlayan bilim insanı 1977-1982 döneminde Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde vazife yapıyor. Bir taraftan nükleotit kesim onarımı üzerine çalışmalarını sürdürüyor.
Doçentlik tezini DNA onarımı üstüne tamamladıktan sonrasında Şimal Carolina eyaletinde bulunan Chapel Hill’de araştırmalarına devam ediyor.
Aziz Sancar’ın Ödülleri ve Ses Getiren Emekleri
DNA onarımı alanında yapmış olduğu emek harcamalar ile ön plana çıkan Aziz Sancar’ın hücre dizilimi, biyolojik saat ve kanser tedavisi mevzularında çalışmalarını sürdürdüğü biliniyor. Şu ana kadar yayınlanmış 415 tane bilimsel makalesi mevcut. Bunun yanında 33 tane de kitabı yayımlanmış.
2001 senesinde Şimal Carolina Seçkin Kimyager Ödülü’nü alan meşhur bilim insanının 2005 senesinde ABD Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçildiği ve bu akademideki ilk Türk bilim insanı olduğu biliniyor.
Ziyan olmuş DNA’ların onarımı ve genetik verilerin korunumu üzerine yapmış olduğu emek harcamalar yardımıyla 2015 senesinde Nobel Kimya Ödülü’nü kazanıyor. Böylece dünyanın dört bir yanında tanınır hale geliyor.
Nobel Ödülü’nü ülkemize getiren ikinci kişi olsa da bilim alanında ilk kez bu ödülü kazanan bir Türk olduğundan Aziz Sancar Türk evveliyatına adını altın harflerle yazdırmayı başarıyor.
Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitim devrimi yardımıyla bu başarılara ulaştığını dile getiren Sancar almış olduğu Nobel Ödülü’nü, madalyasını ve sertifikasını Anıtkabir’e götürüp buraya teslim ediyor. Görmek isteyenler Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’ne giderek Nobel Ödülü’nü araştırma fırsatı yakalayabilir.
Behçet Hastalığına İsmini Veren Hulusi Behçet Kimdir?
‘Behçet’ isminde olan bir kan damarı enflamasyonu hastalığının adı, bu hastalığı dünyaya tanıtan Türk bilim insanı Hulusi Behçet’ten geliyor.
Meşhur bilim insanının haiz olduğu en önemli ödüllerin listesine bakacak olursak şöyleki bir sıralama yapmak mümkün:
- Nobel Kimya Ödülü – 2015
- Vehbi Koç Ödülü – 2007
- TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi Üyeliği – 2006
- ABD Ulusal Bilimler Akademisi Üyeliği – 2005
- ABD Fen ve Toplumsal Bilimler Akademisi ödülü – 2004
- TÜBİTAK Bilim Ödülü – 1997
- ABD Ulusal Esenlik Enstitüsü Ödülü – 1995
- Amerikan Fotobiyoloji Derneği Ödülü – 1990
- ABD Ulusal Bilim Vakfı Genç Araştırmacı Ödülü – 1984